Twee vrouwen die elkaar op allerlei wijzen betasten
Als schrijfster Anna Blaman wordt neergesabeld door fatsoensrakkers, ontvangt ze een bemoedigende brief van ‘een immorele soortgenoot’
‘Een gruwelijke aanslag op de goede smaak en vooral op de levensbeschouwing van allen, die er terecht trots op zijn deel uit te maken van een christelijke natie.’ Het is bepaald niet mild wat De Volkskrant schrijft over de roman Eenzaam Avontuur van Anna Blaman, die in november 1948 verschijnt. En in die opvatting staat het dan nog zeer katholieke dagblad bepaald niet alleen. ‘Een zonde tegen de Heilige Geest en een gevaar voor ons volk,’ noemt Elseviers Weekblad Blamans boek. En het Nieuwsblad voor de Bollenstreek speelt akelig op de vrouw door de auteur te vergelijken met ‘Een grote bromvlieg, die onder voortdurend irriterend gegons in steeds nauwer kringen heenzweeft om dezelfde vuilnishoop.’ Criticus F.C. Dominicus trekt in De Nieuwe Haagsche Courant zelfs meerdere keren ten strijde tegen de schrijfster. Ze heeft ‘de grenzen der zedelijkheid wel zeer ruim genomen,’ meent hij. ‘Een uitvoerige beschrijving van een danspartij, waarbij twee vrouwen elkaar op allerlei wijzen betasten, die men nauwelijks meer eerbaar kan noemen, is toch zeker geen stof om in een roman te behandelen.’
Dominicus is er duidelijk over wat voor hem en vele andere critici het probleem is: de expliciete seksuele scènes in Eenzaam Avontuur. En dat het boek dan ook nog eens de lesbische liefde beschrijft, trekt de arme drommel al helemaal niet.
Speculaasje
Overigens is er ook een deel van Nederland dat de kwaliteiten van Blaman wel op waarde weet te schatten en haar verhaal over een liefde die teloorgaat, omschrijft als wereldliteratuur die zich kan meten met het werk van schrijvers als Baudelaire en Flaubert. Maar het negatieve rumoer overstemt toch wel enigszins de positieve recensies.
Blaman laat zich er in het openbaar niet over uit of de negatieve kritiek haar raakt, maar ze zal het ongetwijfeld op prijs gesteld hebben dat veel mensen de moeite nemen om te laten weten dat ze het weerzinwekkend vinden wat er over haar en het boek geschreven wordt. Zoals Jo Boer, een vrouwelijke auteur die ook al eens de toorn van Dominicus heeft weten op te wekken. Ze schrijft:
Laat je niet van je stuk brengen of plechtige mijnheren en mevrouwen je aan- of ontmoedigen met of zonder prijzen en bezegelingen. Of ze je werk moreel – amoreel of immoreel vinden, verheffend of vernederend, hoogstaand of laagstaand; wij hebben samen mijnheer Dominicus zó boos gemaakt dat het voor zijn constitutie en zijn huisdokter pleit, dat ik zijn doodsbericht nog niet gelezen heb. Heus lieverd, het ís om te juichen en wij doen immers toch lekker wat wij zelf willen? Onze onnette waarden zetten zij op een lijstje, leren ze uit hoofd, zoeken ze op in het woordenboek en kijken ze dan na in het Frans en in het Engels – daarna schrijven ze een stukje waar ze hun brood mee verdienen, of een speculaasje op het brood of een pepernoot voor Sinterklaas. Het is allemaal erg heerlijk. Het is alleen zo jammer, zij veranderen ons toch niet. […]
Wees hartelijk omhelsd door je immorele soort- en lotgenoot J.B.
Boeiende Brieven steunen
Als je deze Substack de moeite waard vindt, kun je het volgende overwegen: